आयसीसी चॅम्पियन्स चषक

स्पर्धा
	१९९८; २०००; २००२; २००४; २००६; २००९; २०१३; २०१७; २०२५; २०२९;

आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी
	चित्र:ICC Champions Trophy official trophy in 2016 edition.jpg आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी
आयोजक	आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद
प्रकार	एक दिवसीय आंतरराष्ट्रीय
प्रथम	१९९८ बांगलादेश
शेवटची	२०१७ इंग्लंड ; वेल्स
पुढील	२०२५ पाकिस्तान
स्पर्धा प्रकार	गट फेरी-राउंड-रॉबिन आणि नॉकआउट
संघ	८
सद्य विजेता	पाकिस्तान (पहिले शीर्षक)
यशस्वी संघ	ऑस्ट्रेलिया ; भारत ; (प्रत्येकी २ शीर्षके)
सर्वाधिक धावा	ख्रिस गेल (७९१)
सर्वाधिक बळी	काईल मिल्स (२८)
संकेतस्थळ	चॅम्पियन्स ट्रॉफी
	ब; च; सं;

आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी, ज्याला "मिनी वर्ल्ड कप"^[३]^[४]^[५] किंवा फक्त "चॅम्पियन्स ट्रॉफी" असेही म्हणतात, ही आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद दर चार वर्षांनी आयोजित केली जाणारी क्रिकेट स्पर्धा आहे. १९९८ मध्ये उद्घाटन झालेल्या, आयसीसीने चॅम्पियन्स ट्रॉफीची कल्पना मांडली – कसोटी खेळत नसलेल्या देशांमध्ये खेळाच्या विकासासाठी निधी उभारण्यासाठी एक लहान क्रिकेट स्पर्धा. हा त्या आयसीसी इव्हेंटपैकी एक आहे ज्याचा फॉरमॅट क्रिकेट विश्वचषकासारख्या दुसऱ्या मोठ्या क्रिकेट स्पर्धेसारखाच होता, ज्याचा फॉरमॅट एक दिवसीय आंतरराष्ट्रीय होता. ही स्पर्धा जगातील सर्वाधिक पाहिल्या गेलेल्या क्रीडा स्पर्धांपैकी एक आहे.^[६]

पहिली चॅम्पियन्स ट्रॉफी जून १९९८ मध्ये बांगलादेशमध्ये आयोजित करण्यात आली होती, ज्यामध्ये क्रिकेट विश्वचषक सहा पूर्ण झालेल्या आवृत्त्यांसह २३ वर्षे अस्तित्वात होता. पहिल्या दोन चॅम्पियन्स ट्रॉफी आयसीसी सहयोगी सदस्य राष्ट्रांमध्ये - बांगलादेश आणि केनियामध्ये आयोजित केल्या गेल्या, त्या देशांमध्ये खेळाची लोकप्रियता वाढवण्यासाठी आणि नंतर त्यांच्या क्रिकेटच्या विकासासाठी गोळा केलेला निधी वापरला गेला. २००२ च्या स्पर्धेपासून, एका अनधिकृत रोटेशन प्रणाली अंतर्गत देशांदरम्यान होस्टिंग सामायिक केले गेले आहे, ज्यामध्ये सहा आयसीसी सदस्यांनी स्पर्धेत किमान एक सामना आयोजित केला आहे.

स्पर्धेच्या टप्प्यासाठी कोणते संघ पात्र ठरतात हे निर्धारित करण्यासाठी सध्याच्या फॉरमॅटमध्ये पात्रता टप्प्याचा समावेश आहे, जो क्रिकेट विश्वचषकाच्या आधीच्या आवृत्तीत होतो. विश्वचषकात (चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या यजमानांसह) अव्वल आठ क्रमांकावर असलेले संघ स्पर्धेसाठी स्थान मिळवतात. एकूण तेरा संघांनी स्पर्धेच्या ८ आवृत्त्यांमध्ये भाग घेतला असून, अलीकडील २०१७ स्पर्धेत आठ संघ सहभागी झाले आहेत. ऑस्ट्रेलिया आणि भारताने दोनदा ही स्पर्धा जिंकली आहे, तर दक्षिण आफ्रिका, न्यूझीलंड, श्रीलंका, वेस्ट इंडीज आणि पाकिस्तानने प्रत्येकी एकदा ही स्पर्धा जिंकली आहे. स्पर्धेच्या प्रत्येक आवृत्तीत सात राष्ट्रीय संघ खेळले आहेत.

इंग्लंड आणि वेल्स येथे आयोजित २०१७ स्पर्धा जिंकल्यानंतर पाकिस्तान सध्याचा चॅम्पियन आहे. त्यानंतरची २०२५ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी पाकिस्तानमध्ये होणार आहे.

इतिहास[संपादन]

विजेते
वर्ष	विजयी संघ
१९९८	दक्षिण आफ्रिका
२०००	न्यूझीलंड
२००२	भारत श्रीलंका
२००४	वेस्ट इंडीज
२००६	ऑस्ट्रेलिया
२००९	ऑस्ट्रेलिया (२)
२०१३	भारत (२)
२०१७	पाकिस्तान

पहिला क्रिकेट विश्वचषक १९७५ मध्ये आणि त्यानंतर दर चार वर्षांनी आयोजित करण्यात आला. ही स्पर्धा सामान्यतः पूर्ण आयसीसी सदस्य राष्ट्रांद्वारे खेळली जात असे. आयसीसीने चॅम्पियन्स ट्रॉफीची कल्पना मांडली – ही एक छोटी क्रिकेट स्पर्धा आहे जी कसोटी खेळत नसलेल्या देशांमध्ये खेळाच्या विकासासाठी निधी उभारण्यासाठी, बांगलादेश आणि केनियामध्ये पहिली स्पर्धा आयोजित केली गेली.^[७]

१९९८ मध्ये आयसीसी नॉकआउट ट्रॉफी म्हणून त्याचे उद्घाटन झाले. २००२ च्या आवृत्तीपूर्वी त्याचे नाव बदलून आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी करण्यात आले.^[८]

२००२ पासून, ही स्पर्धा पूर्ण आयसीसी सदस्य राष्ट्रांमध्ये आयोजित केली जात आहे आणि संघांची संख्या आठ करण्यात आली आहे. या स्पर्धेला नंतर मिनी-वर्ल्ड कप म्हणून संबोधले गेले कारण त्यात आयसीसीच्या सर्व पूर्ण सदस्यांचा समावेश होता, ही एक नॉक-आउट स्पर्धा म्हणून नियोजित करण्यात आली जेणेकरून ती लहान होती आणि त्यामुळे विश्वचषकाचे महत्त्व कमी होऊ नये म्हणून काळजी घेतली. तथापि, २००२ पासून, स्पर्धेचे राऊंड-रॉबिन स्वरूप होते, त्यानंतर काही नॉकआउट गेम होते परंतु स्पर्धा अजूनही कमी कालावधीत - सुमारे दोन आठवडे चालते.

स्पर्धा करणाऱ्या संघांची संख्या वर्षानुवर्षे बदलली आहे; मूलतः सर्व आयसीसीच्या पूर्ण सदस्यांनी भाग घेतला होता आणि २००० ते २००४ पर्यंत सहयोगी सदस्य देखील सहभागी झाले होते. २००९ पासून, स्पर्धेच्या सुरुवातीच्या सहा महिन्यांपूर्वी या स्पर्धेत केवळ आयसीसी एकदिवसीय क्रमवारीत सर्वोच्च क्रमांक मिळविलेल्या आठ संघांचा समावेश आहे. सुरुवातीपासून ही स्पर्धा ७ देशांमध्ये आयोजित करण्यात आली असून, इंग्लंडने तीनदा या स्पर्धेचे आयोजन केले आहे.

२००६ पर्यंत चॅम्पियन्स ट्रॉफी दर दोन वर्षांनी आयोजित केली जात होती. ही स्पर्धा २००८ मध्ये पाकिस्तानमध्ये होणार होती परंतु २००९ मध्ये सुरक्षेच्या कारणास्तव ती दक्षिण आफ्रिकेत हलवण्यात आली. तेव्हापासून ते विश्वचषकाप्रमाणे दर चार वर्षांनी आयोजित केले जाते.

२०१३ आणि २०१७ नंतर टूर्नामेंट रद्द करण्याचे आवाहन करण्यात आले होते, २०२१ मध्ये कोणतीही स्पर्धा आयोजित केली नाही. तथापि, ते २०२५ मध्ये पुनर्संचयित करण्यात आले.

स्वरूप[संपादन]

पात्रता[संपादन]

पहिल्या आठ आवृत्त्यांमध्ये, आयसीसी पुरुषांच्या एकदिवसीय संघ क्रमवारीतील अव्वल संघ स्पर्धेत पात्र ठरले. पहिल्या २ आवृत्त्यांमध्ये, उपांत्यपूर्व फेरीत कोण पुढे जाईल हे निर्धारित करण्यासाठी संघांच्या काही जोड्या उप-उपांत्यपूर्व फेरीमध्ये खेळल्या. १९९८ मध्ये संघांची संख्या ९ होती, जी २००० मध्ये ११ आणि २००२ मध्ये १२ करण्यात आली. २००६ मध्ये, ते १० पर्यंत कमी केले गेले, चार संघ पात्रता फेरी-रॉबिनमध्ये खेळत होते ज्यातून २ मुख्य स्पर्धेत पुढे गेले. २००९ च्या स्पर्धेपासून पुढे ही संख्या ८ पर्यंत कमी झाली.

२०२५ आयसीसी चॅम्पियन्स ट्रॉफी पासून, सर्वात अलीकडील आयसीसी पुरुष क्रिकेट विश्वचषक स्पर्धेतील शीर्ष आठ संघ या स्पर्धेसाठी पात्र ठरतात.

स्पर्धा[संपादन]

चॅम्पियन्स ट्रॉफी विश्वचषकापेक्षा अनेक प्रकारे वेगळी आहे. चॅम्पियन्स ट्रॉफीमधील सामने सुमारे अडीच आठवड्यांच्या कालावधीत आयोजित केले जातात, तर विश्वचषक एक महिन्यापेक्षा जास्त काळ टिकू शकतो. चॅम्पियन्स ट्रॉफीमधील संघांची संख्या विश्वचषकापेक्षा कमी आहे, विश्वचषकाच्या नवीनतम आवृत्तीमध्ये १० संघ आहेत तर चॅम्पियन्स ट्रॉफीच्या नवीनतम आवृत्तीमध्ये ८ संघ आहेत.

२००२ आणि २००४ साठी, बारा संघांनी तीनच्या चार पूलमध्ये राऊंड-रॉबिन स्पर्धा खेळला, ज्यामध्ये प्रत्येक पूलमधील अव्वल संघ उपांत्य फेरीत गेला. स्पर्धा जिंकण्यासाठी एक संघ फक्त चार सामने खेळेल (पूलमध्ये दोन, उपांत्य फेरी आणि अंतिम सामना). नॉक आउट स्पर्धांमध्ये वापरलेले स्वरूप चॅम्पियन्स ट्रॉफीमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या स्वरूपापेक्षा वेगळे होते. स्पर्धा सरळ नॉकआउट होती, ज्यामध्ये कोणताही पूल नव्हता आणि प्रत्येक सामन्यामधील हरलेल्याला बाहेर काढले गेले. १९९८ मध्ये फक्त आठ आणि २००० मध्ये १० सामने खेळले गेले.

२००९ पासून, आठ संघ राऊंड-रॉबिन फॉरमॅटमध्ये चारपैकी दोन गटात खेळले आहेत, प्रत्येक पूलमधील शीर्ष दोन संघ उपांत्य फेरीत खेळत आहेत. एकच सामना गमावणे म्हणजे स्पर्धेतून बाहेर पडणे. स्पर्धेच्या सध्याच्या फॉरमॅटमध्ये एकूण १५ सामने खेळले जात आहेत, ही स्पर्धा सुमारे अडीच आठवडे चालणार आहे.^[९]

स्पर्धेच्या स्वरूपांचा सारांश
#	वर्ष	यजमान	संघ	सामने	प्राथमिक टप्पा	अंतिम टप्पा
१	१९९८	बांगलादेश	९	८	२ संघांमधील प्री-क्वार्टर फायनल: १ सामना	८ संघांमध्ये बाद फेरी: ७ सामने
२	२०००	केनिया	११	१०	६ संघांमध्ये प्री-क्वार्टर फायनल: ३ सामने	८ संघांमध्ये बाद फेरी: ७ सामने
३	२००२	श्रीलंका	१२	१५	३ संघांचे ४ गट: १२ सामने	४ संघांची बाद फेरी (प्रत्येक गटातील अव्वल संघ): ३ सामने
४	२००४	इंग्लंड	१२	१५	३ संघांचे ४ गट: १२ सामने	४ संघांची बाद फेरी (प्रत्येक गटातील अव्वल संघ): ३ सामने
५	२००६	भारत	१०	२१	४ संघांचा पात्रता गट: ६ सामने ४ संघांचे २ गट: १२ सामने	४ संघांची बाद फेरी (प्रत्येक गटातील शीर्ष २ संघ): ३ सामने
६	२००९	दक्षिण आफ्रिका	८	१५	४ संघांचे २ गट: १२ सामने
७	२०१३	इंग्लंड वेल्स
८	२०१७	इंग्लंड वेल्स
९	२०२५	पाकिस्तान	अजून ठरवायचे आहे
१०	२०२९	भारत	अजून ठरवायचे आहे

निकाल[संपादन]

वर्ष	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे ठिकाण	अंतिम सामना
वर्ष	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे ठिकाण	विजेते	निकाल	उपविजेते	अंतिम सामन्याची उपस्थिती
१९९८	बांगलादेश	बंगबंधू नॅशनल स्टेडियम, ढाका	दक्षिण आफ्रिका २४८/६ (४७ षटके)	दक्षिण आफ्रिकेने ४ गडी राखून विजय मिळवला धावफलक	वेस्ट इंडीज २४५ सर्वबाद (४९.३ षटके)	४०,०००^[१०]
२०००	केनिया	जिमखाना क्लब ग्राउंड, नैरोबी	न्यूझीलंड २६५/६ (४९.४ षटके)	न्यूझीलंड ४ गडी राखून विजयी धावफलक	भारत २६४/६ (५० षटके)	३०,०००^[११]
२००२	श्रीलंका	आर. प्रेमदासा स्टेडियम, कोलंबो	भारत आणि श्रीलंका यांना सहविजेते घोषित केले श्रीलंका २४४/५ (५० षटके) आणि २२२/७ (५० षटके) भारत १४/० (२ षटके) आणि ३८/१ (८.४ षटके) धावफलक १ आणि धावफलक २			३४,८३२^[१२]
२००४	इंग्लंड	द ओव्हल, लंडन	वेस्ट इंडीज २१८/८ (४८.५ षटके)	वेस्ट इंडिज २ गडी राखून विजयी धावफलक	इंग्लंड २१७ सर्वबाद (४९.४ षटके)	१८,६००^[१३]
२००६	भारत	ब्रेबॉर्न स्टेडियम, मुंबई	ऑस्ट्रेलिया ११६/२ (२८.१ षटके)	ऑस्ट्रेलियाने ८ गडी राखून विजय मिळवला (डी/एल पद्धत) धावफलक	वेस्ट इंडीज १३८ सर्वबाद (३०.४ षटके)	२६,०००^[१४]
२००९	दक्षिण आफ्रिका	सुपरस्पोर्ट पार्क, सेंच्युरियन	ऑस्ट्रेलिया २०६/४ (४५.२ षटके)	ऑस्ट्रेलियाने ६ गडी राखून विजय मिळवला धावफलक	न्यूझीलंड २००/९ (५० षटके)	२२,४५६^[१५]
२०१३	इंग्लंड वेल्स	एजबॅस्टन क्रिकेट ग्राउंड, बर्मिंगहॅम	भारत १२९/७ (२० षटके)	भारताने ५ धावांनी विजय मिळवला धावफलक	इंग्लंड १२४/८ (२० षटके)	२४,८६७^[१६]
२०१७	इंग्लंड वेल्स	द ओव्हल, लंडन	पाकिस्तान ३३८/४ (५० षटके)	पाकिस्तानचा १८० धावांनी विजय झाला धावफलक	भारत १५८ सर्वबाद (३०.३ षटके)	२६,०००^[१७]
२०२५	पाकिस्तान	अजून ठरवायचे आहे
२०२९	भारत	अजून ठरवायचे आहे

स्पर्धा[संपादन]

साल	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे ठिकाण	अंतिम सामना
साल	यजमान देश	अंतिम सामन्याचे ठिकाण	विजेते	निकाल	उपविजेते
१९९८ तपशील	बांगलादेश	बंगबंधू राष्ट्रीय स्टेडियम, ढाका, बांगलादेश	दक्षिण आफ्रिका २४८/६ (४७ षटके)	दक्षिण आफ्रिका ४ गडी राखून विजयी धावफलक	वेस्ट इंडीज २४५ सर्वबाद (४९.३ षटके)
२००० तपशील	केन्या	जिमखाना क्लब मैदान, नैरोबी, केन्या	न्यूझीलंड २६५/६ (४९.४ षटके)	न्यू झीलंड ४ गडी राखून विजयी धावफलक	भारत २६४/६ (५० षटके)
२००२ तपशील	श्रीलंका	रणसिंगे प्रेमदासा मैदान, कोलंबो, श्रीलंका	श्रीलंका २४४/५ (५० षटके) व २२२/७ (५० षटके) भारत १४/० (२ षटके) व ३८/१ (८.४ षटके)	भारत आणि श्रीलंका सह-विजेते घोषित धावफलक १ व धावफलक २	उपविजेते नाही
२००४ तपशील	इंग्लंड	द ओव्हल, लंडन, इंग्लंड	वेस्ट इंडीज २१८/८ (४८.५ षटके)	वेस्ट इंडीज २ गडी राखून विजयी धावफलक	इंग्लंड २१७ सर्वबाद (४९.४ षटके)
२००६ तपशील	भारत	ब्रेबॉर्न स्टेडियम, मुंबई, भारत	ऑस्ट्रेलिया ११६/२ (२८.१ षटके)	ऑस्ट्रेलिया ८ गडी राखून विजयी (ड/ल) धावफलक	वेस्ट इंडीज १३८ सर्वबाद (३०.४ षटके)
२००९ तपशील	दक्षिण आफ्रिका	सुपरस्पोर्ट्‌स पार्क, सेंच्युरियन, दक्षिण आफ्रिका	ऑस्ट्रेलिया २०६/४ (४५.२ षटके)	ऑस्ट्रेलिया ६ गडी राखून विजयी धावफलक	न्यूझीलंड २००/९ (५० षटके)
२०१३ तपशील	इंग्लंड, वेल्स	एजबॅस्टन क्रिकेट मैदान, बर्मिंगहॅम, इंग्लंड	भारत १२९/७ (२० षटके)	भारत ५ धावांनी विजयी धावफलक	इंग्लंड १२४/८ (२० षटके)
२०१७ तपशील	इंग्लंड, वेल्स	द ओव्हल, लंडन, इंग्लंड	पाकिस्तान ३३८/४ (५० षटके)	पाकिस्तान १८० धावांनी विजयी धावफलक	भारत १५८ सर्वबाद (३०.३ षटके)
२०२५ तपशील	पाकिस्तान, संयुक्त अरब अमिराती	दुबई आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट स्टेडियम, दुबई, संयुक्त अरब अमिराती
२०२९ तपशील	भारत	ईडन गार्डन्स, कोलकाता, भारत

संघांची कामगिरी[संपादन]

यजमान संघ	१९९८ (९)	२००० (११)	२००२ (१२)	२००४ (१२)	२००६ (१०)	२००९ (८)	२०१३ (८)	२०१७ (८)	२०२५ (८)	२०२९ (८)	सहभाग
यजमान संघ											सहभाग
अफगाणिस्तान	आयसीसी सदस्य नाही			•	•	•	•	•	पा	नि	१
ऑस्ट्रेलिया	उ.उ.	उ.उ.	उप	उप	वि	वि	ग	ग	पा	नि	८
बांगलादेश	x	उ.उ.पू.	ग	ग	उ.उ.पू.	•	•	उप	पा	नि	५
इंग्लंड	उ.उ.	उ.उ.	ग	उवि	ग	उप	उवि	उप	पा	नि	८
भारत	उप	उवि	वि	ग	ग	ग	वि	उवि	पा	पा	८
केन्या	x	उ.उ.पू.	ग	ग	•	•	•	एकदिवसीय दर्जा नाही		नि	३
नेदरलँड्स	x	x	ग	•	•	•	•	एकदिवसीय दर्जा नाही	•	नि	१
न्यूझीलंड	उ.उ.	वि	ग	ग	उप	उवि	ग	ग	पा	नि	८
पाकिस्तान	उ.उ.	उप	ग	उप	ग	उप	ग	वि	पा	नि	८
दक्षिण आफ्रिका	वि	उप	उप	ग	उप	ग	उप	ग	पा	नि	८
श्रीलंका	उप	उ.उ.	वि	ग	ग	ग	उप	ग	•	नि	८
अमेरिका	एकदिवसीय दर्जा नाही			ग	एकदिवसीय दर्जा नाही				•	नि	१
वेस्ट इंडीज	उवि	उ.उ.पू.	ग	वि	उवि	ग	ग	•	•	नि	७
झिम्बाब्वे	उ.उ.पू.	उ.उ.	ग	ग	उ.उ.पू.	•	•	•	•	नि	५

चिन्हे

वि - विजेता
उवि - उपविजेता
उप - उपांत्य फेरी
उ.उ. - उपांत्यपूर्व फेरी
उ.उ.पू. - उप-उपांत्यपूर्व फेरी
सु.८ - सुपर ८
सु.६ - सुपर ६

ग - गट फेरी
x - विश्वचषक/विश्वचषक पात्रता स्पर्धेत सहभाग घेतला नाही
•x - विश्वचषकातून माघार
• - पात्र होण्यास अपयशी
पा - पुढील आवृत्तीसाठी पात्र
नि - पुढील आवृत्तीसाठी पात्रता निर्धारीत होणे आहे.
- यजमान

विक्रम[संपादन]

फलंदाजी[संपादन]

सर्वाधिक धावा^[१८]

खेळाडू	सामने	धावा
ख्रिस गेल	१७	७९१
सौरभ गांगुली	१३	६६५
कुमार संघकारा	२०	६६३
जाक कॅलिस	१७	६५३
राहुल द्रविड	१९	६२७

गोलंदाजी[संपादन]

सर्वाधिक बळी^[१९]

खेळाडू	सामने	बळी
काइल मिल्स	१४	२४
मुत्तैया मुरळिदरन	१७	२४
ब्रेट ली	१६	२२
लसिथ मलिंगा	११	२१
ग्लेन मॅकग्रा	१२	२१

संदर्भ[संपादन]

^ चुका उधृत करा: <ref> चुकीचा कोड; ICC CT MOST RUNS नावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही
^ चुका उधृत करा: <ref> चुकीचा कोड; ICC CT MOST WICKETS नावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही
^ Madhavan, Manoj (22 May 2013). "ICC Champions Trophy - The mini World Cup". Mint. 19 April 2024 रोजी पाहिले.
^ Vaidyanathan, Siddhartha (8 September 2004). "A brief history of the mini World Cup". ESPN Cricinfo. 27 April 2024 रोजी पाहिले.
^ "ICC Champions Trophy: The yesteryear winners of the 'Mini World Cup'". Sports. Hindustan Times. 24 May 2017. 27 April 2024 रोजी पाहिले.
^ Wigmore, Tim (17 June 2017). "Tremendous numbers on TV, billion or no billion". ESPNcricinfo. 18 October 2017 रोजी पाहिले.
^ "Curtain falls amid high ICC hopes". क्रिकइन्फो. 2 नोव्हेंबर 1998. Archived from the original on 30 March 2007. 21 March 2009 रोजी पाहिले.
^ Siddharth Benkat (24 May 2017). "The short history of ICC Champions Trophy". The Hindu. 17 June 2017 रोजी पाहिले.
^ "2017 Champions Trophy fixtures". ESPNcricinfo. 1 June 2017. 19 June 2017 रोजी पाहिले.
^ Deeley, Peter (2 November 1998). "Wills International Cup: Cronje continues travels in triumph". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. 17 January 2015 रोजी पाहिले.
^ "India vs New Zealand, Final at Nairobi, , Oct 15 2000 - Full Scorecard". ESPNCricinfo. 28 April 2024 रोजी पाहिले.
^ "ICC Champions Trophy 2002/03". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.
^ "ICC Champions Trophy, 2004/Results". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.
^ "ICC Champions Trophy, 2006/07 / Results". ESPNcricinfo.
^ "ICC Champions Trophy, 2009/10/Results". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.
^ "England v India Champions Trophy final - scoreboard". रॉयटर्स. 23 June 2013 रोजी पाहिले.
^ "Pakistan beat India by 180 runs to win ICC Champions Trophy 2017 final". The Guardian. 18 June 2017. 18 October 2017 रोजी पाहिले.
^ http://stats.espncricinfo.com/icc-champions-trophy-2013/engine/records/batting/most_runs_career.html?id=44;type=trophy
^ http://stats.espncricinfo.com/icc-champions-trophy-2013/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?id=44;type=trophy

बाह्य दुवे[संपादन]

चॅम्पियन्स ट्रॉफी Archived 2013-06-07 at the Wayback Machine.

[ICC_CT_MOST_RUNS-1] चुका उधृत करा: <ref> चुकीचा कोड; ICC CT MOST RUNS नावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही

[ICC_CT_MOST_WICKETS-2] चुका उधृत करा: <ref> चुकीचा कोड; ICC CT MOST WICKETS नावाने दिलेल्या संदर्भांमध्ये काहीही माहिती नाही

[3] Madhavan, Manoj (22 May 2013). "ICC Champions Trophy - The mini World Cup". Mint. 19 April 2024 रोजी पाहिले.

[4] Vaidyanathan, Siddhartha (8 September 2004). "A brief history of the mini World Cup". ESPN Cricinfo. 27 April 2024 रोजी पाहिले.

[5] "ICC Champions Trophy: The yesteryear winners of the 'Mini World Cup'". Sports. Hindustan Times. 24 May 2017. 27 April 2024 रोजी पाहिले.

[6] Wigmore, Tim (17 June 2017). "Tremendous numbers on TV, billion or no billion". ESPNcricinfo. 18 October 2017 रोजी पाहिले.

[7] "Curtain falls amid high ICC hopes". क्रिकइन्फो. 2 नोव्हेंबर 1998. Archived from the original on 30 March 2007. 21 March 2009 रोजी पाहिले.

[8] Siddharth Benkat (24 May 2017). "The short history of ICC Champions Trophy". The Hindu. 17 June 2017 रोजी पाहिले.

[9] "2017 Champions Trophy fixtures". ESPNcricinfo. 1 June 2017. 19 June 2017 रोजी पाहिले.

[10] Deeley, Peter (2 November 1998). "Wills International Cup: Cronje continues travels in triumph". ईएसपीएन क्रिकइन्फो. 17 January 2015 रोजी पाहिले.

[11] "India vs New Zealand, Final at Nairobi, , Oct 15 2000 - Full Scorecard". ESPNCricinfo. 28 April 2024 रोजी पाहिले.

[12] "ICC Champions Trophy 2002/03". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.

[13] "ICC Champions Trophy, 2004/Results". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.

[14] "ICC Champions Trophy, 2006/07 / Results". ESPNcricinfo.

[15] "ICC Champions Trophy, 2009/10/Results". ईएसपीएन क्रिकइन्फो.

[Ireuters-16] "England v India Champions Trophy final - scoreboard". रॉयटर्स. 23 June 2013 रोजी पाहिले.

[17] "Pakistan beat India by 180 runs to win ICC Champions Trophy 2017 final". The Guardian. 18 June 2017. 18 October 2017 रोजी पाहिले.

[18] ttp://stats.espncricinfo.com/icc-champions-trophy-2013/engine/records/batting/most_runs_career.html?id=44;type=trophy

[19] ttp://stats.espncricinfo.com/icc-champions-trophy-2013/engine/records/bowling/most_wickets_career.html?id=44;type=trophy

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

[१७]

[१८]

[१९]

ब च सं आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट
आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषद (आयसीसी) आयसीसी पुरस्कार आयसीसी सदस्य आयसीसी फ्युचर टूर प्रोग्राम
फॉर्म	कसोटी पुरुष स्वरूप महिला स्वरूप एकदिवसीय आंतरराष्ट्रीय पुरुष स्वरूप महिला स्वरूप ट्वेन्टी-२० आंतरराष्ट्रीय पुरुष स्वरूप महिला स्वरूप
जागतिक कार्यक्रम	जागतिक कसोटी चॅम्पियनशिप विश्व चषक पात्रता पुरुष टी-२० विश्वचषक पात्रता चॅम्पियन्स ट्रॉफी महिला विश्वचषक पात्रता आयसीसी महिला चॅम्पियनशिप महिला टी-२० विश्वचषक पात्रता आयसीसी महिला टी-२० चॅम्पियन्स ट्रॉफी अंडर-१९ विश्वचषक महिला अंडर-१९ विश्वचषक इंटरकॉन्टिनेंटल कप जागतिक क्रिकेट लीग राष्ट्रकुल खेळ ऑलिंपिक
आशिया	आशियाई कसोटी चॅम्पियनशिप आशिया कप महिला आशिया कप एसीसी ट्रॉफी (लिस्ट अ) एसीसी प्रीमियर लीग एसीसी ट्वेंटी-२० कप आशियाई खेळ दक्षिण आशियाई खेळ
आफ्रिका	डब्ल्यूसीएल आफ्रिका क्विबुका टी-२० स्पर्धा
अमेरिका	आयसीसी अमेरिका चॅम्पियनशिप दक्षिण अमेरिकन चॅम्पियनशिप
पूर्व आशिया आणि पॅसिफिक	आयसीसी ईएपी ट्रॉफी (वनडे) आयसीसी ईएपी ट्रॉफी (ट्वेन्टी-२०) ट्वेंटी-२० पूर्व आशिया कप आशियाई खेळ पॅसिफिक खेळ
युरोप	युरोपियन चॅम्पियनशिप महिला युरोपियन चॅम्पियनशिप मध्य युरोप कप
इतर	जागतिक क्रिकेट मालिका
तिर्यक निकामी झालेली स्पर्धा दर्शवतात.